Përafrimi i Arsimit dhe Trajnimit me Nevojat e Tregut të Punës

Në diskutimin tonë me Agon Dulan, përfaqësuesin e ALLED2, ne analizojmë se si ky program kyç i mbështetur nga BE-ja në Kosovë ndërtohet mbi arritjet e ALLED1. Ne eksplorojmë përpjekjet gjithëpërfshirëse të ALLED2 për të rritur pjesëmarrjen në tregun e punës dhe për të përmirësuar punësimin për njerëzit në Kosovë, duke hapur rrugën për perspektiva të përmirësuara të karrierës dhe rritjen ekonomike.

EH: Cilat do t’i përshkruanit si tre objektivat kryesore që projekti ALLED2 i bashkëfinancuar nga BE-ja po zbaton në Kosovë?

AD: Objektivi i përgjithshëm i projektit ALLED2 është zvogëlimi i varfërisë përmes rritjes së pjesëmarrjes në tregun e punës dhe përmirësimit të punësimit për popullatën në Kosovë.

Të gjitha veprimet dhe aktivitetet e planifikuara do të mbështesin Ministrinë e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit të Kosovës (MESTI) dhe Agjencinë e Punësimit të Republikës së Kosovës në reformimin e sistemit të arsimit dhe trajnimit për të lidhur arsimin dhe trajnimin me nevojat e tregut të punës dhe për të reflektuar Korniza Evropiane e Kompetencave Kyçe.

Objektivat specifike të projektit janë të forcojnë lidhjen mes Arsimit të Lartë dhe nevojave të tregut të punës nëpërmjet zhvillimit dhe modernizimit të programeve të THEM sipas kërkesave të tregut të punës. Një objektiv tjetër është përmirësimi i programeve të trajnimit të mësimdhënësve për t’iu përshtatur kërkesave të Kurrikulës së Re të Kosovës1 dhe prioriteteve të MASHT-it.

Për më tepër, projekti synon të rris cilësin e mësimdhënies dhe të të nxënit praktik dhe të aplikuar në shkollat ​​dhe QAP-të e AFP-së, duke u fokusuar në sektorët kryesor të profesionit që janë të përshtatshëm për nevojat e tregut. Kjo përfshin ofrimin e udhëzimeve në karrierë dhe këshillim. Projekti gjithashtu synon të promovoj një kuptim më të mirë të kualifikimeve përfituese dhe ndërkombëtare, dhe të zhvilloj dhe modernizoj më tej Sistemin e Kualifikimeve të Kosovës për kualifikime profesionale brenda Kornizës së Kualifikimeve.

EH: Një gjë kyçe që nënvizon përshkrimi i programit është se si ALLED2 synon të ulë varfërinë përmes rritjes së pjesëmarrjes në tregun e punës dhe përmirësimit të punësimit të njerëzve në Kosovë. Si kontribuon në këtë projekti ALLED2 i bashkëfinancuar nga BE-ja? 

AD: Objektivi i përgjithshëm i projektit ALLED2 është zvogëlimi i varfërisë përmes rritjes së pjesëmarrjes në tregun e punës dhe përmirësimit të punësimit për popullatën në Kosovë.

Qëllimi specifik i ALLED2 është të forcoj cilësin e programeve të arsimit dhe trajnimit dhe rëndësinë e tyre për tregun e punës, si dhe të mbështes përshtatjen e kuadrit legjislativ dhe mekanizmave si parakusht për rritjen e punës.

Projekti fokusohet veçanërisht në theksimin e hapit të mëtejshëm në përafrimin e arsimit me tregun e punës dhe në ndërtimin e modeleve dhe masave specifike të bashkëpunimit ndërmjet sferës së arsimit dhe aftësimit dhe sektorit privat me efekte sistematike. Qasja e re e strukturuar e ndërtimit të një sistemi arsimor i cili i përgjigjet nevojave të tregut të punës bashkon përfaqësuesit e arsimit dhe të tregut të punës, duke theksuar kështu inovacionin si një forcë lëvizëse në përafrimin e arsimit me nevojat e tregut të punës.

EH: Projekti ALLED2 i bashkëfinancuar nga BE-ja thekson se ai punon në lidhjen midis arsimit dhe trajnimit me nevojat e tregut të punës. Si zbatohet kjo në terren? 

AD: Aktivitetet e ALLED2 synojnë të forcojnë lidhjen dhe përafrimin e arsimit dhe trajnimit në AL dhe AAP/QAP me nevojat e MAP në drejtim të zhvillimit të një sistemi dhe praktike për të mbështetur bashkëpunimin. Kjo nënkupton zhvillimin e sistemeve LM për planifikimin dhe monitorimin e nevojës. Ai gjithashtu nënkupton zhvillimin e programeve të AL dhe AAP sipas nevojës së profesioneve dhe aftësive nga industria, kompanitë dhe ndërmarrjetësuesit. Ekziston nevoja për të forcuar kapacitetet e stafit në arsim, në radhë të parë të mësuesve dhe trajnerëve në ofrimin e programeve. Lidhjet ndërmjet arsimit dhe punës, të tilla si mësimi i bazuar në punë dhe këshillimi për karrierë për kalimin në LM duhet të përmirësohen.

Për të pasur një bashkëpunim të ngushtë me sektorin privat, si aktor kryesor në adresimin e nevojave të tregut të punës, Bordi Drejtues ka mundësinë të ftoj, sipas nevojës, aktorë shtesë për të marrë pjesë në mbledhjet e tij, p.sh. ekspert vendas dhe ndërkombëtarë në arsim dhe punësim; përfaqësues të sektorit privat si Dhoma e Tregtisë, shoqata të tjera dhe sipërmarrje të vetme.

EH: Ju lutem mund të elaboroni se cili është “parimi i heliksit të trefishtë” që ALLED2 synon të zbatoj në Kosovë?

AD: Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”, Komuna e Prishtinës dhe Oda Ekonomike e Kosovës kanë nënshkruar Memorandumin e Bashkëpunimit, i cili ka për qëllim vendosjen e lidhjeve të bashkëpunimit ndërmjet palëve nënshkruese. Kjo qendër do të shërbej si qendër kompetencash dhe si institucioni kryesor që do të forcoj bashkëpunimin mes palëve nënshkruese. Kjo lidhje midis dijes (akademisë), sektorit publik dhe komunitetit të biznesit është një parakusht për ofrimin e suksesshëm të arsimit dhe trajnimit cilësor, për një qytet inovativ, universitet sipërmarrës, biznese me përgjegjësi të lartë sociale dhe përafrim të arsimit me nevojat e tregut. Palët do të bashkëpunojnë për të sjellë një qasje të re dhe të strukturuar për mbështetjen dhe zhvillimin e arsimit të lartë dhe arsimit dhe trajnimit profesional.

Qendra UPCO do të mbështes dhe lehtësoj bashkëpunimin e strukturuar institucional ndërmjet palëve nënshkruese për harmonizimin e arsimit të lartë me tregun e punës, duke ndërtuar modele konkrete bashkëpunimi me ekonominë dhe industrinë.

EH: Cilët sektorë në Kosovë do të përfitojnë nga përmirësimi i programeve të AAP-së dhe cilësia e proceseve të mësimdhënies dhe mësimnxënies?

AD: ALLED2 po mbështet përmirësimin e programeve të AFP-së si dhe cilësinë e proceseve të mësimdhënies dhe mësimnxënies në sektorët e mëposhtëm në Kosovë: bujqësi, përpunim ushqimor, inxhinieri mekanike dhe energji. Përzgjedhja e ndërhyrjeve të projektit bazohet në rekomandimet dhe gjetjet e nxjerra në studimin “Analiza e nevojave të tregut të punës – Perspektiva për të ardhmen në Kosovë” (korrik 2019, ALLED2).

EH: A mund të shpjegoni se si projekti ALLED2 i bashkëfinancuar nga BE-ja do të siguroj që shkollat ​​e trajnimit të arsimit profesional dhe qendrat e formimit profesional të ofrojnë programe me cilësi të lartë që përputhen me nevojat e tregut të punës?

AD: Projekti ALLED2 punon në forcimin e lidhjes dhe përafrimin e arsimit dhe trajnimit në AL dhe AFP/QAP me nevojën e LM në drejtim të zhvillimit të një sistemi dhe praktike për të mbështetur bashkëpunimin. Kjo nënkupton zhvillimin e sistemeve LM për planifikimin dhe monitorimin e nevojës. Ai gjithashtu nënkupton zhvillimin e programeve të AL dhe AAP sipas nevojës së profesioneve dhe aftësive nga industria, kompanitë dhe ndërmarrjet. Ekziston nevoja për të forcuar kapacitetet e stafit në arsim, në radhë të parë të mësuesve dhe trajnerëve në ofrimin e programeve. Lidhjet ndërmjet arsimit dhe punës, të tilla si mësimi i bazuar në punë dhe këshillimi për karrierë për kalimin në LM duhet të përmirësohen. Struktura e përgjithshme dhe sistemi për harmonizimin e nevojave dhe kërkesave mbështeten brenda kornizës kombëtare të kualifikimeve dhe cilësisë.