Shkurt 22, 2024 | Thursday
Intervistë me Aleksandra Negojevic, autore e ekspozitës Eksploroni Evropën [Explore Europe] e cila u hap në Shtëpinë e Evropës në Mitrovicën e Veriut në janar.
Çka e frymëzoi ekspozitën tuaj dhe si lidhet ajo me rrugëtimin tuaj artistik?
Ekspozita ime “Eksploroni Evropën” u frymëzua kryesisht nga dy nga pasionet e mia më të mëdha – udhëtimi dhe fotografia. Të dyja e plotësojnë njëra-tjetrën shumë mirë dhe në fakt është kombinimi i të dyjave që rezultoi në dëshmitë fizike të aventurave të mia evropiane, për shembull, fotografitë, të cilat do të ekspozohen në Shtëpinë e Evropës në Mitrovicën e Veriut deri në fund të shkurtit. Sigurisht që pas çdo fotografie fshihet një histori, të cilën me kënaqësi e kam ndarë me publikun gjatë prezantimit.
Si vendosët që t’i ndërmerrni këto udhëtime nëpër Evropë? Ishte ideja jote fillestare që të dokumentoni gjithçka apo thjesht e nisët sepse të pëlqejnë udhëtimet?
Në fakt, kam qenë në udhëtime të shumta nëpër Evropë – shumica e udhëtimeve përfshinin vizita në më shumë se një vend. Arsyeja pas kësaj është se në planin afatgjatë, është më e përballueshme që t’i vizitoj edhe shtetet/qytetet fqinje ndërsa jam duke eksploruar destinacionin kryesor, në vend se t’i vizitoj të gjitha ato vende veç e veç, në udhëtime të ndryshme.
Sado e pamenduar tingëllon kjo në fillim, e në të vërtetë nuk është, ndonjëherë një mendim më lind në kokë dhe gjysmë dite më vonë e gjej veten duke shkarkuar biletat e avionit në telefonin tim dhe duke organizuar të gjithë udhëtimin. Për shembull, po dëgjoja “Alice in Chains” dhe fillova të mendoja se si vërtet do të doja të shkoj në një koncert të atij grupi. Natyrisht, u interesova për turneun e tyre të ardhshëm evropian dhe pasi konfirmova se me kursimet e mia mund ta mbuloja udhëtimin, rezervova një biletë në vendin e dëshiruar, së bashku me transportin dhe akomodimin. Më pas kërkova në Google se cilin qytet apo shtet tjetër mund ta vizitoja, dhe planifikova pjesën tjetër të udhëtimit, duke përfunduar në vizitë të tre shteteve në të njëjtën kohë.
A i organizove vetë këto udhëtime? Si ishte ai proces?
Duke qenë se kam vizituar pesë kontinente deri më tani, më duhet të pranoj se pothuajse të gjitha udhëtimet në kontinente të tjera janë rezervuar përmes ndonjë agjencie të udhëtimit (përveç Indisë, ku kam ecur me çantë shpine për një muaj, së bashku me katër miq) pasi kam prirjen që të vizitoj vende më pak të njohura dhe më ekzotike, të cilat janë shumë më të sigurta dhe më të lehta për t’u vizituar kur dikush me përvojë ta organizon të gjithë udhëtimin.
Megjithatë, kur bëhet fjalë për Evropën, unë zakonisht udhëtoj vetë dhe i organizoj vetë udhëtimet. Si person i organizuar dhe i përpiktë, procesi është shumë i këndshëm për mua, të jem e sinqertë. Pasi të vendos se cilat qytete dhe/ose shtete mund dhe dua të vizitoj në përputhje me buxhetin tim, kaloj orë të tëra duke gjetur akomodimin perfekt, që është kombinimi i çmimit, lokacionit dhe vlerësimit nga mysafirët. Më pas gjej sa më shumë informata që mundem për çdo qytet, së bashku me disa pika argëtuese dhe më pak turistike dhe bëj një listë të të gjitha vendeve që dua t’i vizitoj, nëse ma mundëson koha dhe energjia. Gjithashtu i shkruaj tarifat e hyrjes, informatat si të arrij atje dhe sigurisht, çfarë ushqimi lokal ta provoj në çdo qytet. Më parë, zakonisht i shtypja hartat e metros për ta gjetur rrugën më lehtë, por ishte ngarkesë. Së fundmi, kam bërë zakon që të blej kartelë SIM lokale ashtu që gjithmonë jam në gjendje që të përdor Google Maps dhe të shfletoj në internet për çdo informatë që më duhet në çdo moment.
Mund të më tregosh për rrugëtimin tënd kreativ dhe përvojat tua gjatë realizimit të fotografive?
Sigurisht! Para së gjithash, fotografimi nuk është një punë e lehtë në asnjë kuptim. Pajisjet profesionale, si trupat e kamerës dhe lentet janë të rënda, të cilat me kohë mund të dëmtojnë shpatullat dhe shpinën, veçanërisht kur i mbani ato gjatë gjithë ditës, për ditë të tëra. Së dyti, kamerat dhe lentet e caktuara janë mjaft të mëdha dhe është e pamundur të mbetesh inkognito gjatë bërjes së fotos. Së treti, kërkon shkathtësi dhe përvojë për të qenë në gjendje të vendosni cilësimet e sakta në kamerën për çdo foto.
Megjithatë, kjo e bën të gjithë përvojën edhe më të kënaqshme dhe të këndshme. Ndonjëherë bëj foto “në lëvizje”, ose jam me fat që jam në vendin e duhur në kohën e duhur, por herë të tjera ndeshem me një vend të përsosur, por e gjej disi bosh pa ndonjë subjekt në të. Duke qenë se zakonisht jam një udhëtar i vetëm, në ato raste pres që një kalimtar të hyjë në kornizë dhe t’i jap jetë peizazhit. Në disa raste, kam pyetur të huajt nëse mund t’i bëja një foto në atë vend dhe askush nuk ka refuzuar deri më tani. Sigurisht që më pas me kënaqësi i ndaja fotot me ta.
Si vendosët t’i dokumentoni këto udhëtime nëpër Evropë përmes fotografive?
Këtë në të vërtetë nuk e kam zgjedhur, as bërë ndonjë vendim të vetëdijshëm. Gjithmonë më ka interesuar fotografia dhe ishte e qartë që kamerën do ta kem në dorë gjatë shëtitjes nëpër rrugët e Evropës, me një ose dy lente shtesë në çantë. Për më tepër, po aq sa më pëlqen të vizitoj ndonjë gjë dhe ta gjej kornizën e duhur, ndriçimin ose peizazhin e përsosur, më pëlqen edhe procesi i redaktimit të fotografive sapo të kthehem në shtëpi.
Cili mendon se është ndikimi social i dokumentimit dhe ekspozitës sate?
Besoj, ose të paktën dua të besoj se një nga mesazhet kryesore është se udhëtimi nuk është i paarritshëm apo i disponueshëm vetëm për fatlumët. Më quajtën fatlume pasi që udhëtoja më shumë se ndonjë person i rëndomtë nga qyteti ku jam rritur, gjë që nuk është e vërtetë dhe nuk ka të bëjë fare me fatin. Udhëtimi kërkon guxim, punë të palodhur, këmbëngulje dhe gatishmëri për të hequr dorë nga disa aspekte të jetës suaj. Natyrisht, njeriu duhet të jetë në gjendje që ta përballojë financiarisht. Megjithatë, nëse nuk janë paratë, duhet të punojnë shumë, t’i caktojnë prioritetet dhe të bëjnë sakrifica nëse është e nevojshme për t’i realizuar ëndrrat, gjë që pikërisht e bëra unë. Shpresojmë që ekspozita do t’i frymëzojë njerëzit t’i ndjekin ëndrrat e tyre dhe të punojnë shumë për të arritur qëllimet e tyre, jo vetëm kur bëhet fjalë për udhëtime.
A ka ndonjë artist, lëvizje ose referencë specifike historike të artit që ndikojnë në veprat tua artistike?
Në fakt, po. Sa më shumë shikoj fotot që babai im ka bërë gjatë karrierës së tij si gazetar, aq më shumë ngjashmëri gjej dhe kuptoj se ndonjëherë e shohim botën përmes pamorit në të njëjtën mënyrë. Të dyve na pëlqejnë fotot e sinqerta kur bëhet fjalë për portretet – subjekti që shpreh emocione të papërpunuara dhe fotografi që i kap ato në moment, para se subjekti të bëhet i vetëdijshëm se kamera është drejtuar nga ata dhe të jetë në gjendje të përmbajë veten përsëri.
Kohët e fundit jam marrë edhe me fotografinë me humor, e cila përshkruhet se jep një përshtypje melankolie dhe misterie. Edhe pse jo doemos e vërtetë në çdo kohë, diçka që është bërë me rëndësi të madhe për mua është që çdo fotografi të jetë e veçantë. Për ca kohë, nuk arrija të tregoja me fjalë se çka do të thotë e veçantë pasi ajo kishte kuptim vetëm për mua, por kuptova se është e nevojshme për mua që çdo foto ose të mbart ose të kap një emocion të caktuar, ose të jetë në gjendje që të shkaktojë qoftë edhe një reagim të lehtë emocional nga shikuesi. Asnjë foto nuk mund të jetë e rëndomtë për mua, as nuk besoj se është diçka në botë. Bota dhe njerëzit janë plot me magji, vetëm duhet të dini se ku të shikoni.
A ka ndonjë vepër në mesin e veprave të artit në ekspozitë që zë një vend të veçantë për ty dhe nëse po, pse?
Është e vështirë ta veçosh një, por nëse vërtet do të më duhej të zgjidhja, do të ishte një foto e bërë në Talin, Estoni, ku shfaqet një pulëbardhë në plan të parë dhe një pjesë e qytetit të vjetër të Talinit në prapavijë. Përveç që Talini ishte një nga qytetet më të bukura dhe më piktoreske në Evropë, unë personalisht pata përvoja gazmore me pulëbardhat e shumta që më vidhnin vazhdimisht ushqimin e rrugës nga duart edhe kur fshihesha dhe mendoja se isha e sigurt nga këta hajdutë dykëmbësh fluturues, por të adhurueshëm.
Ti u përfshive në bisedë me audiencën për ekspozitën tënde në Shtëpinë e Evropës, Mitrovica e Veriut. Cilat ishin komentet më interesante nga publiku? Si e pritën ekspozitën tënde?
E vërteta është më pak objektive nëse unë e ritregoj përvojën e audiencës; megjithatë dukej se e kishin shijuar me të vërtetë prezantimin, bazuar në atë që ndanë me mua më pas. Ata theksuan se atmosfera ishte e relaksuar dhe argëtuese, rrjedha e vetë prezantimit ishte e qetë dhe ne të gjithë qeshnim në disa raste ndërsa unë po ritregoja disa nga historitë qesharake nga udhëtimet e mia.
A do të ndikojnë komentet e marra nga publiku në veprat tua të ardhshme?
Sigurisht. Ne gjithashtu shkëmbyem disa këshilla të dobishme kur bëhet fjalë për udhëtime, veçanërisht siguria në rrugë. Edhe pse nuk kam marrë shumë komente teknike kur bëhet fjalë për fotografitë, jam gjithmonë e hapur për komente ose kritika (me shpresë edhe fraza, ndonjëherë) pasi gjithmonë do të ketë diçka të re për të mësuar në lidhje me fotografinë në përgjithësi.
Si mendoni se njerëzit që shohin ekspozitën tënde do t’i shfrytëzojnë në të ardhmen njohuritë që i ke ndarë me ta?
Tre pikat kryesore të ekspozitës ishin vetë fotografitë dhe faktet e shkurtra, argëtuese për çdo vend ku janë realizuar fotot, si të qëndroni të sigurt gjatë udhëtimit dhe si të shpenzoni sa më pak para. Shpresoj se ajo që diskutuam do ta ndihmojë audiencën të mos bjerë viktimë e mashtrimeve ose hajdutëve të xhepave, por të përfundoni me aventura të mrekullueshme me disa monedha shtesë në xhepat e tyre, të cilat shkojnë direkt në kutinë e kursimeve për udhëtimet e ardhshme.
A është dokumentimi një projekt i vazhdueshëm dhe a do të vazhdosh me dokumentim të udhëtimeve tua? A e ke ndërmend ndarjen e veprave tua në një ekspozitë tjetër në të ardhmen?
Patjetër! Kudo që shkoj, kamerën do ta kem pranë. Nëse do të krijohej një mundësi e tillë, sigurisht që do të doja të ndaja fotot dhe përvojën e udhëtimit në një ekspozitë tjetër në të ardhmen. Deri atëherë, unë do t’i ndaj veprat e mia në llogaritë e mia në Instagram @beyond.time.and.space dhe @aleks.n.kamera. Megjithatë, ka shumë kujtime që nuk kam pasur kohë t’i postoj ende, por ato më bëjnë shoqëri në çdo moment në mendjen time, falë të cilave nuk ndihem kurrë vetëm.
Cili është mesazhi yt për udhëtarët e ardhshëm, si dikush që i ka vizituar shumë shtete të Evropës?
Si dikush që i ka vizituar shumë shtete në Evropë dhe katër kontinente të tjera, mesazhi im për udhëtarët e ardhshëm është që ta shfrytëzojnë çdo mundësi që hasin dhe të bëjnë çmos për ta krijuar një mundësi për sa kohë që është e realizueshme, marrë parasysh rrethanat e secilit person. Ne kurrë nuk e dimë se çka na pret në të ardhmen, dhe siç e shkroi J.R.R. Tolkien: “Gjithçka që duhet të vendosim është se çka të bëjmë me kohën që na jepet.”