RELOaD Kosova: Mbështetje për personat me dëmtime në të dëgjuar në Kamenicë

“Mirësia është gjuha që shurdhët mund ta dëgjojnë dhe të verbërit mund ta shohin”, ka thënë Mark Twain. Kjo fjali e thjeshtë dhe e mençur lehtë mund të përshkruajë përpjekjet e kaq shumë aktivistëve në Kosovë të cilët pa u lodhur punojnë për të krijuar zgjidhje për kushte më të mira të jetesës për ata që ndihen të përjashtuar nga shoqëria. 

Nisma të shumta me qëllim mbështetjen e grupeve të cenueshme shoqërore janë zbatuar në Kosovë si pjesë e Programit Rajonal për Demokracinë Lokale në Ballkanin Perëndimor (ReLOaD). Mbështetja për personat në nevojë, përmes përforcimit të bashkëpunimit midis qeverive lokale dhe organizatave të shoqërisë civile, ka qenë një nga objektivat kryesorë të ReLOaD.

Njëra nga këto iniciativa është zbatuar nga organizata “Kodi i Edukimit” në Kamenicë. Projekti “Kuptoje heshtjen time” kishte për qëllim ndërtimin e kapaciteteve, mbështetjen dhe promovimin e nevojave dhe kërkesave të të rinjve me aftësi të kufizuara, përkatësisht personave me dëmtime në të dëgjuar në komunën e Kamenicës. Qëllimi kryesor ishte sigurimi i qasjes më të gjerë në komunitet, shërbime publike dhe administrative, për të rinjtë me dëmtim të dëgjimit, për të identifikuar numrin e këtij komuniteti në komunë, për të mbështetur dhe avokuar për komunikim më të mirë midis prindërve dhe fëmijëve të tyre të shurdhër, dhe më në fund – për të rritur ndërgjegjësimin për këtë çështje dhe për të promovuar nevojat e personave me aftësi të kufizuara. 

Ideja ishte të ndërtohen ura komunikimi midis prindërve dhe fëmijëve të tyre, vëllezërve, motrave dhe miqve, përmes mësimit të gjuhës së shenjave dhe ngritjes së kapaciteteve të komunitetit të shurdhër nga mësimi i shkrim-leximit të gjuhës së komunitetit shumicë në shqip.  Si pjesë e kësaj iniciative, më shumë se 30 prindër me prejardhje të ndryshme etnike që jetojnë në komunën e Kamenicës morën pjesë në një trajnim pesë-ditor të gjuhës së shenjave, që kontribuoi në përmirësimin e komunikimit me fëmijët e tyre me dëmtim të dëgjimit. 29 individët nga ky komunitet përforcuan kapacitetet e tyre nga trajnimi për shkrim-leximin të kryer në gjuhën shqipe. Për më tepër, Libri i Gjuhës dhe Libri i Gjuhës së Shenjave në gjuhën shqipe janë krijuar për personat nga komuniteti me dëmtime të dëgjimit, ndërsa interesimi për këta libra ishte shumë i lartë, përfshirë personat që nuk morën pjesë në trajnimin e organizuar.

Instruktori i gjuhës së shenjave, Z. Përparim Haziri, beson se ky trajnim është shumë i rëndësishëm për njerëzit që kanë anëtarë të familjes ose miq me dëmtim të dëgjimit, derisa ishte shumë i kënaqur që ishte pjesë e këtij programi.

“Unë jam asistent dhe instruktor i gjuhës së shenjave, që do të thotë se kam përfunduar të gjitha trajnimet dhe tani mund t’i mësoj aftësitë në lidhje me gjuhën e shenjave. Ky lloj trajnimi është shumë i rëndësishëm për përmirësimin e komunikimit familjar, por edhe më mundësoi që të krijoj një përvojë në lidhje me atë që kam mësuar deri më tani ”, tha Z. Haziri.

Drejtoresha e OSHC-së “Kodi i Arsimit”, Znj. Mimoza K. Stanovci, thotë se kjo iniciativë filloi duke marrë parasysh kërkesat dhe nevojat e këtij komuniteti specifik në të gjithë Kosovën, në aspektin e qasjes së kufizuar në shoqëri dhe institucione. Ky projekt, thotë znj. Stanovci, synon të rrisë kapacitetet brenda komunitetit me dëmtime në dëgjim, i cili nuk ka të gjithë mbështetjen e nevojshme as nga institucionet, as nga OShC-të. 

Projekti “Kupto heshtjen time” u implementua në partneritet me komunën e Kamenicës, si dhe mbështetjen e UNDP-së dhe Bashkimit Evropian.

“Ne kemi gjetur mbështetje të madhe në komunën e Kamenicës, ku kryetari i Komunës, Z. Qëndron Kastrati, mirëpriti të gjitha sugjerimet tona dhe ofroi mbështetjen e tij duke na mundësuar që të mbajmë trajnimin brenda mjediseve të komunës”, tha znj. Stanovci.

Për më tepër, “Kodi i Arsimit” ra dakord me Komunën, përmes një Memorandumi të Mirëkuptimit, të punësojë një përkthyes të gjuhës së shenjave dhe të krijojë një nën-drejtori brenda komunës së Kamenicës për njerëzit me aftësi të kufizuara të dëgjimit. Me gjithë këto arritje, Kodi i Arsimit dëshiron të shkatërrojë barrierat e komunikimit në mënyrë që të garantojë një jetë shoqërore më gjithëpërfshirëse në komunitet.

Duke marrë parasysh që realizimi i këtij projekti ishte i mundur falë mbështetjes së ReLOaD, si kurorëzim i përpjekjeve të tyre, në dhjetor të vitit 2020, OSHC-ja Kodi i Edukimit mori një lajm të mirë – projekti i tyre u vlerësua me “Çmimin e Arritjeve Ndërkulturore 2020”.

“Do të doja të falënderoj të gjithë ata që mbështetën projektin, të cilët kanë dhënë kontributin e tyre të çmuar në zbatimin me sukses të kësaj iniciative – UNDP dhe BE për mbështetjen financiare, komuna e Kamenicës, si dhe posaçërisht Kryetarin e Komunës për ndihmën e tij të pakushtëzuar, e sigurisht – ekipin tonë të mrekullueshëm që e bëri të mundur”, tha znj. Stanovci.

Përveç Kamenicës, organizatat e shoqërisë civile dhe pushteti lokal në Istog, Lipjan, Viti dhe Zveçan morën pjesë në programin ReLOaD. Nga fillimi i vitit 2017 deri në fund të vitit 2020, qytetarët anembanë Kosovës patën një mundësi të zgjedhin iniciativa që do të përmirësojnë cilësinë e jetës në komunitetet e tyre.

Organizatat e shoqërisë civile dhe qeveria lokale në këto pesë komunitete bashkuan kapacitetet e tyre për të përmirësuar bashkëpunimin dhe dialogun që rezultoi në zbatimin e 42 projekteve që kontribuojnë në mbrojtjen sociale dhe mjedisore, fuqizimin e grave dhe forcimin e të rinjve dhe grupeve të margjinalizuara shoqërore.

Programi Rajonal për Demokracinë Lokale në Ballkanin Perëndimor (ReLOaD) financohet nga Bashkimi Evropian (BE) dhe zbatohet nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP). Si iniciativë tre-vjeçare rajonale, projekti ReLOaD zbatohet në Shqipëri, Bosnjë dhe Hercegovinë, Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni të Veriut dhe Serbi.