Gusht 7, 2023 | Monday
Në një qytet plot gjallëri, zhurma është bërë një element i pandashëm i peizazhit urban. Kjo është pikërisht ajo në të cilën u thellua ekspozita arkitekturore “Buka” (Zhurma), duke eksploruar marrëdhënien e ndërlikuar mes hapësirave private dhe publike në qytet. Ekspozita, e mbajtur në Europe House në Mitrovicën e Veriut nga 19 qershori deri më 28 korrik, shfaqi hapësirën urbane me të gjitha shqetësimet e zhurmshme që ajo mbart.
Autorët që qëndrojnë pas ekspozitës, Jelena Spasojeviq dhe Ertan Rexhoviq, kanë studiuar hapësirat publike dhe ndërveprimet sociale që ato strehojnë që nga viti 2013. Në vitin 2014, ata kryen kërkime mbi këtë temë me 35 studentë, duke u fokusuar në ndërveprimin e hapësirave publike dhe përdoruesve të tyre.
“Një element i hapësirës urbane është marrëdhënia privato-publike. Për disa arsye, privatja është bërë më e rëndësishme se publikja. Ne jemi të vetëdijshëm për kufijtë fizike, ndërsa elementet e tillë si zhurma dhe ndotja mbeten në prapavijë dhe janë të pranishme si shpërqendrues”, tha Rexhoviq.
Mesazhi që ata synojnë të përcjellin është t’i kushtojmë vëmendje zhurmës që na rrethon dhe të krijojmë opinione personale për të. Zhurma, si element i marketingut në hapësirat publike, shpesh bëhet një sfond që na largon nga thelbi i qytetit. Ajo ndërthuret me jetën tonë të përditshme, nga kafenetë dhe restorantet e ngarkuara që zënë hapësira publike e deri te zhurma që e marrim në shtëpi. Instalimi inkurajoi shikuesit të mendojnë rëndësinë e zhurmës dhe ndikimin e saj në kreativitet dhe produktivitet.
Rexhoviq shpjegoi se si instalacioni është një formë e artit modern, që përfaqëson një kompozim hapësinor të krijuar nga elementet e ndryshme.
“Duke hyrë në kombinime të jashtëzakonshme, largohet funksioni utilitar, duke marrë një funksion simbolik. Ndryshimi i kontekstit krijon transformime semantike, një lojë kuptimore”, tha Rexhoviq.
Si arkitekt, Rexhoviq kërkon vazhdimisht mënyra novatore për të nxjerrë në pah çështjet dhe për të propozuar zgjidhje. Ndërsa instalacionet mund të jenë një formë e re e artit, për të dhe për Spasojeviq, ato bëhen një strukturë hapësinore që synojnë të përcjellin një përvojë përderisa shikuesit kalojnë nëpër të.
Ekspozita e “Zhurmës” u ndërtua mbi hulumtimet e tyre të mëparshme në hapësirat publike, duke u futur në territore të reja. Fokusi i tyre në identitetin dhe kujtesën e hapësirave publike mbetet, por tani ata kërkojnë të kthejnë vëmendjen e shoqërisë drejt krijimit të hapësirave publike cilësore të qasshme për të gjithë, duke theksuar ndërlidhjen me shëndetin publik.