Gusht 7, 2023 | Monday
BE-ja ka ofruar mbështetje për Kosovën për disa vite në reformën e arsimit dhe aftësimit profesional (AAP) për të përmirësuar cilësinë e AAP-së përmes zhvillimit të kualifikimeve që përputhen me trendet më të fundit në tregun e punës. Për të fituar njohuri të mëtejshme mbi projektin, ne intervistuam Daniele Passalacqua, këshilltarin kryesor teknik, i cili në LuxDev është duke udhëhequr Projektin për Mbështetje për Reformën e AAP-së në Kosovë.
EH: Në çfarë mënyrash e perceptoni projektin “KSV/801 Mbështetja e Bashkimit Evropian për Rikualifikimet Profesionale dhe Profesionet në Arsimin dhe Aftësimin Profesional (ESVET PRO)” të ketë luajtur një rol të rëndësishëm në procesin e riformësimit dhe përmirësimit të arsimit profesional dhe trajnimeve në Kosovë?
DP: Projekti luajti një rol të rëndësishëm në riformësimin dhe përmirësimin e arsimit profesional në Kosovë. Duke u përafruar me prioritetet kombëtare dhe qëllimet e integrimit evropian, projekti u fokusua në përmirësimin e cilësisë dhe rëndësisë së arsimit AAP. Ai prezantoi kurrikulat e integruara modulare, duke theksuar një qasje të bazuar në kompetenca dhe praktikë duke rritur nivelin e bashkëpunimit ndërmjet shkollave dhe Sektorit Privat (SHSP) dhe duke rritur punësueshmërinë.
Megjithatë, projekti u fokusua në dy objektiva të tjerë novatorë: e para synonte krijimin dhe zbatimin e shërbimeve për njohjen dhe vlefshmërinë e të mësuarit dhe edukimit joformal në sektorin e AAP-së, ndërsa e dyta synonte institucionalizimin dhe funksionalizimin e Studimeve Gjurmuese në nivel kombëtar. Këto përpjekje kontribuan në një reformë gjithëpërfshirëse të sektorit të AAP-së, duke ofruar mundësi të prekshme rikualifikimi profesional për të rriturit dhe punëkërkuesit dhe krijuan bazën për një vendimmarrje më të mençur dhe më të ndërgjegjshme për institucionet qeveritare dhe për të gjithë donatorët dhe partnerët ndërkombëtarë.
EH: Sipas mendimit tuaj, cilat janë disa iniciativa apo programe specifike të zbatuara në kuadër të projektit që kanë dhënë rezultate të jashtëzakonshme dhe kanë sjellë përparime thelbësore në arsimin profesional brenda Kosovës?
DP: Projekti ka avancuar me sukses arsimin profesional në Kosovë përmes iniciativave me ndikim. Së pari, ajo ka diversifikuar dhe modernizuar arsimin profesional duke zhvilluar dhe përditësuar Kompletet e Kualifikimit (Standardet e Profesionit, Kurrikulat dhe Materialet Mësimore -TLM), duke i përafruar ato me kërkesat e tregut të punës. Projekti gjithashtu ka prioritizuar zhvillimin e kapaciteteve të mësuesve për shkollat e mbështetura nga projekti, duke avancuar aftësitë dhe burimet për të ofruar arsim me cilësi të lartë. Për më tepër, pajisjet moderne të punëtorisë teknike janë siguruar për të përmirësuar mjediset e të mësuarit. Në të njëjtën kohë, adoptimi i teknologjive të reja ka kontribuar në digjitalizimin e proceseve të mësimdhënies, të nxënit dhe vlerësimit.
Për më tepër, Projekti ka krijuar një sistem të fortë dhe të qëndrueshëm për Njohjen e Mësimit Paraprak në nivel kombëtar, duke ndjekur udhëzimet evropiane për Vlerësimin dhe Validimin e Mësimit Joformal dhe Informal. Ky proces përfshiu jo vetëm Autoritetin Kombëtar të Kualifikimit dhe një numër të madh institucionesh publike dhe private të AAP-së; ai gjithashtu pa rolin qendror të Agjencisë Kosovare të Punësimit dhe të gjitha PSC-ve për arsimin e të rriturve. Ky komponent mbështeti të gjitha aspektet për funksionalizimin e NJMP-së në Kosovë, duke përfshirë zhvillimin e manualeve dhe udhëzuesve, përshtatjen e kornizës ligjore, zhvillimin e kapaciteteve në nivel qendror dhe shkollor, dhe trajnimin e vlerësuesve, mentorëve dhe vlerësuesve të përfshirë në të gjitha hapat e procesit.
Së fundi, Projekti ka zhvilluar Sistemin Kombëtar të përcjelljes së të diplomuarve, i pari i këtij lloji në Kosovë. Ky sistem siguron vlerësim të vazhdueshëm të punësueshmërisë dhe rëndësisë së aftësive të të diplomuarve. Gjithashtu këtu, mbështetja kishte përfshirë të gjithë aktorët relevant, përfshirë shoqërinë civile. Për zhvillimin e modelit kombëtar dhe udhëzimeve për zbatimin e Studimeve Gjurmuese, deri në kuadrin ligjor dhe kapacitetet në të gjitha nivelet; vendimtar ishte digjitalizimi i procesit, nëpërmjet zhvillimit të një SISGJ (Sistemi Informativ i Studimeve Gjurmuese).
EH: Në çfarë mënyre siguron projekti që planifikimi dhe ofrimi i arsimit profesional t’u përgjigjet nevojave të nxënësve dhe punëdhënësve në shkollat e përzgjedhura profesionale në Kosovë?
DP: Siç u përmend më lart, krijimi i një sistemi të përcjelljes së të diplomuarve (Studimet Gjurmuese) kontribuon, për herë të parë, në ofrimin e dëshmive të punësueshmërisë së të diplomuarve, aftësive të fituara dhe rëndësisë së tyre me kërkesën e tregut të punës, së bashku me matjen e nivelit, kënaqësinë e të diplomuarve dhe punëdhënësve të tyre. Prandaj, kombinimi i të dhënave sasiore dhe cilësore të marra do t’i çojë politikëbërësit në një racionalizim dhe optimizim të ofertës së AAP-së, duke i ndihmuar ata të identifikojnë rrugët e duhura për zhvillimin e ardhshëm dhe nevojat të mbetura që kërkojnë investime të mëtejshme nga qeveria dhe nga Donatorët (BE-së parimisht).
Kjo u integrua edhe me ndërhyrjet ad hoc në shkolla të përzgjedhura të AAP-së, ku oferta arsimore u përmirësua me kurrikulat e reja, zhvillimin e kapaciteteve për mësuesit, pajisjet dhe PPP-të, të orientuara nga kërkimi i Informacionit të Tregut të Punës dhe studimet e fizibilitetit në sektorë dhe profile të ndryshme.
Ishte vendimtar bashkëpunimi me Agjencinë e Punësimit të Republikës së Kosovës (APRK) në zhvillimin e kornizës ligjore dhe aranzhimeve operative për Masat Aktive të Tregut të Punës (MATP), dhe përfshirja e vazhdueshme e të gjitha qendrave të aftësimit profesional me fokus në arsimin e të rriturve. Gjithashtu këtu, digjitalizimi ishte një faktor kyç, në fakt Projekti mbështeti zhvillimin e mëtejshëm të sistemit të informacionit të EARK “Sistemi i Informacionit të Menaxhimit të Punësimit (SIMP)” me një modul për të lehtësuar funksionalizimin dhe raportimin e NJMP.
Për më tepër, Projekti ka kontribuar në përmirësimin e qëndrueshmërisë cilësore dhe financiare të shkollave profesionale duke mbështetur zhvillimin e Qasjes së Modelit të Biznesit. Është një sistem i ri i menaxhimit të shkollave të AAP-së sipërmarrës, i fokusuar në aplikimin e mjeteve dhe praktikave më të mira të qeverisjes së korporatës në menaxhimin e shkollave publike.
Kjo qasje rrit efikasitetin dhe qëndrueshmërinë financiare të shkollave të AAP-së, ndërkohë që promovon krijimin e partneriteteve të forta me sektorin privat, duke përafruar arsimin profesional me nevojat e industrisë. Të gjithë këta komponent të integruar rrisin rezultatin dhe ndikimin e njëri-tjetrit për të siguruar që arsimi profesional në Kosovë të jetë i lidhur ngusht me tregun e punës, duke rritur cilësinë, rëndësinë dhe ofertën afatgjatë të programeve profesionale.
EH: Cilat sfida konsideroni se përfshihen në zbatimin e projektit që synon përmirësimin e cilësisë dhe rëndësisë së tregut të punës të programeve të arsimit dhe trajnimit, me qëllim lehtësimin e kalimit nga shkolla në punë për studentët e AAP-së dhe rritjen e punësueshmërisë së të diplomuarve të AAP-së?
DP: Kufizimet e zbatuara për shkak të Covid-19 kanë çuar në mbylljen e shkollave, zyrave publike dhe kompanive private gjatë S1 2021, duke kufizuar aftësinë e Projektit për të zbatuar ndërhyrjet e planifikuara që kërkonin përfshirje të drejtpërdrejtë dhe takime personale me aktorët përkatës të angazhuar. në AAP. Nga mësimet e nxjerra, ne të gjithë duhet të jemi më të përgatitur për të ardhmen për t’u përballur me kriza masive.
Kompanitë nuk kanë gjithmonë kapacitete apo stimuj të përshtatshëm për të bashkëpunuar me sektorin publik të AAP-së. Mendoj se kërkohet më shumë mbështetje për sektorin privat. Promovimi i rolit të tyre dhe përfshirja e drejtpërdrejtë në Projektet e Bashkëpunimit Zhvillimor, jo gjithmonë nën udhëheqjen e institucioneve qeveritare, mund të jetë një mënyrë për t’i blerë dhe për të garantuar një partneritet të qëndrueshëm.
EH: Cilat janë planet dhe objektivat e ardhshme të projektit në përpjekjet e tij të vazhdueshme për avancimin dhe fuqizimin e arsimit dhe aftësimit profesional në Kosovë? Si synon të rrisë më tej cilësinë dhe aksesin e mundësive të arsimit profesional në vend?
DP: Projekti po i afrohet përfundimit të tij në dhjetor 2023, prandaj do të vazhdoj me zbatimin e planeve të tij të parapara me dokumentin e projektit. Një detyrë vendimtare do të jetë zhvillimi i një fushate ndërgjegjësimi në nivel kombëtar për promovimin e njohjes së mësimit paraprak dhe mundësive të Vlerësimit dhe Vleftësimit të Mësimit Joformal për të rriturit dhe punëkërkuesit. Ndër aktivitetet e tjera të afërta, është edhe ngritja e kapaciteteve të mësuesve të shkollave të mbështetura për shfrytëzimin me sukses dhe adekuat të pajisjeve dhe zbatimin e kurrikulave të reja të prezantuara.
Zhvillimi/rishikimi i Kompleteve të Kualifikimit (KK) për dy profile të nivelit të katërt dhe një profil të nivelit të pestë janë në proces. Gjithashtu, projekti do të siguroj përfundimin e një studimi fizibiliteti për zhvillimin e kualifikimeve të reja në sektorin e Energjisë së Rinovueshme dhe për profilin Teknik të Panelit Diellor. Paralelisht, projekti do të siguroj finalizimin e analizës së të dhënave të mbledhura nga grupi i parë i të diplomuarve përmes Studimeve Gjurmuese dhe do të prodhoj raportin për MASHT-in dhe institucionet dhe palët e interesuara përkatëse. Në lidhje me këtë, projekti do t’i dorëzohet MASHT-it për të siguruar qëndrueshmërinë e Studimive Gjurmuese.